Patrząc na dzisiejszy obraz na współczesne zdjęcia terenu wokół cmentarzy w miejscowości Jedwabne niewiele można dostrzec pozostałości po wojennej historii tego miejsca.
Jednak jeszcze na zdjęciach wykonanych w latach 50ych były widoczne ślady po niemieckich okopach z roku 1945 r.
Opis i zdjęcie okopów:
https://apcz.umk.pl/czasopisma/index.php/AZMDDP/article/download/20202/17417
Ale gdy z obrazu usuniemy roślinność i spojrzymy na cyfrowy model tego terenu to okazuje się, że ślady tych niemieckich umocnień z 1945 r są nadal widoczne.
Na kolejnym obrazie przebieg okopów zaznaczyłem linią w kolorze czarnym.
Co wynika z tych map?
Otóż wygląda na to, że wojenna historia tego miejsca jest bardziej skomplikowana niż by się wydawało.
Mamy tu nie tylko masową mogiłę pomordowanej ludności żydowskiej z 1941 r ale i ślady walk między wojskami niemieckimi i nacierającą armią sowiecką z 1945 r.
Na terenie kirkutu w pobliżu linii okopów są widoczne owalne zagłębienia, które można interpretować jako pozostałości lejów po wybuchu bomb lub pocisków.
Ślady po okopach zachowały się na terenach, które po 1945 r nie były użytkowane rolniczo, czyli na terenie kirkutu oraz na nieużytku położonym na północ od cmentarza katolickiego w miejscowości Jedwabne.
Obecność umocnień i śladów walk z 1945 roku powoduje, że znaleziska łusek karabinowych mogą być tu dosyć częste i nie muszą wskazywać na to, że była to amunicja użyta do mordowania ludności żydowskiej w 1941 r.
Co więcej... Miejsce oznaczonej mogiły ofiar z 1941 r znajduje się dokładnie na przedłużeniu wspomnianej wcześniej linii umocnień (okopów), które powstały latem 1944 roku (http://cmentarze-zydowskie.pl/jedwabne.htm)
Można zatem przypuszczać, że teren, na którym znajduje się oznaczona mogiła był już przekopywany w 1944 r. podczas prac związanych z budową wspomnianych umocnień.
***
A tu fragment z tego co ustalił w tej sprawie Instytut Pamięci Narodowej.
Ze źródeł historycznych wynika, że Jedwabne zostało zdobyte w dniu 23.
stycznia 1945 r. przez siły radzieckie ze składu 50 armii 2 Frontu Białoruskiego
działającego w toku operacji wiślańsko - odrzańskiej (Bolesław Dolata,
Wyzwolenie Polski 1944-1945, Warszawa, 1971, s.551). Świadek H. P.
potwierdziła, iż w tym czasie w okolicach miasta toczył się całodobowy bój.
Świadek T. B. zapamiętał, że walki trwały około 10 godzin lub dłużej. Niemcy
bronili się w okopach przed Rosjanami, którzy nacierali od strony Grądów i
Przestrzela. Wielu Niemców zginęło. Pod wieczór pozostali wycofali się. M. K.
zeznał, że po zakończeniu działań bojowych widział ciała zabitych żołnierzy
niemieckich w okopach znajdujących się w okolicy cmentarza żydowskiego oraz
okolicy miejsca, gdzie uprzednio stała spalona stodoła. Świadek zabrał stamtąd
porzucony karabin i amunicję
https://ipn.gov.pl/download/1/66087/SledztwowsprawiezaboojstwawJedwabnem.pdf
***
Dla zainteresowanych fragment rosyjskiej mapy obrazującej przebieg działań podczas Operacji Wschodniopruskiej w styczniu 1945 r.
Jedwabne zlokalizowane jest w tym "worku" wysuniętym na południe, a znajdującym się na wschód od Łomży.
Łomża po rosyjsku to Ломжа.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz